Τι είναι ο φακός του οφθαλμού;
Ο οφθαλμός μας περιέχει ένα μικρό φακό μεγέθους 10 περίπου χιλιοστών. Ο φακός αυτός στηρίζεται σχεδόν στο κέντρο του βολβού του ματιού ακριβώς πίσω από την κόρη.
Χρησιμεύει στην εστίαση των ακτίνων του φωτός που έρχονται από το εξωτερικό περιβάλλον επάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, όπου προβάλλεται η εικόνα των αντικειμένων που βλέπουμε, δηλαδή όπως σε μια φωτογραφική μηχανή που η εικόνα περνά μέσα από τον φακό και αποτυπώνεται στο film.
Ο φακός αυτός, που φυσιολογικά είναι διαυγής σαν καθαρό κρύσταλλο, μπορεί να θολώσει και να χάσει την διαφάνειά του ακόμα και μέχρι να λιθοποιηθεί από διάφορα αίτια.
Η θόλωση του φακού ονομάζεται καταρράκτης. Ο καταρράκτης προκαλεί ελαφρά θολή όραση στο ξεκίνημά του που μπορεί να φθάσει σε τύφλωση στον προχωρημένο καταρράκτη.
Σε ποια ηλικία εμφανίζεται;
Ο καταρράκτης παρουσιάζεται και ενοχλεί την όραση συνήθως στην ηλικία άνω των 50. Όμως μπορεί να παρουσιασθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμη και σε βρέφη και παιδιά.
Ο καταρράκτης ακόμη και στην αρχή της εμφάνισής του μπορεί να μειώνει ποιοτικά την όραση. Δηλαδή μπορεί κάποιος να βλέπει ακόμη και τα μικρότερα γράμματα στον έλεγχο όρασης, αλλά θολά, πράγμα που ενοχλεί τα άτομα με αυξημένες δραστηριότητες.
Τι συμπτώματα δίνει ο καταρράκτης;
Το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι η προοδευτική μείωση της όρασης που δεν μπορεί να διορθωθεί με γυαλιά. Άλλα συμπτώματα είναι το έντονο θάμβος στο φως, η εμφάνιση μυωπίας ή και η αύξηση μυωπίας μετά την ηλικία των 30 ετών, ή η μείωση της υπερμετρωπίας. O καταρράκτης στο πρώτο του στάδιο βελτιώνει ορισμένες φορές την όραση χωρίς γυαλιά για κοντά και ασθενείς που πάσχουν από καταρράκτη και φορούσαν γυαλιά για διάβασμα, αρχίζουν να διαβάζουν χωρίς γυαλιά.
Γιατί δημιουργείται ο καταρράκτης;
Η ηλικία, η έκθεση σε ακτινοβολίες, ο τραυματισμός του οφθαλμού, ο σακχαρώδης διαβήτης, η μακροχρόνια λήψη κορτιζόνης και άλλων φαρμάκων είναι οι συνήθεις αιτίες που μπορούν να δημιουργήσουν τον καταρράκτη. Επίσης επεμβάσεις όπως η υαλοειδεκτομή ή η επέμβαση του γλαυκώματος μπορούν επίσης να δημιουργήσουν ή να επιδεινώσουν τον καταρράκτη.
Στον σπάνιο συγγενή καταρράκτη από διάφορες αιτίες, κατά τη διάρκεια της κύησης, το μωρό μπορεί να γεννηθεί με καταρράκτη.
Πόσο γρήγορα αναπτύσσεται και πως αντιμετωπίζεται;
Σε ένα μάτι με καταρράκτη το φως διαχέεται αντί να εστιάζει ακριβώς στον αμφιβληστροειδή. Αποτέλεσμα είναι η εικόνα που σχηματίζεται να είναι θολή. Ο ρυθμός εξέλιξης του καταρράκτη ποικίλλει και μπορεί να διαφέρει μεταξύ των δυο ματιών. Οι περισσότεροι ηλικιακοί καταρράκτες χειροτερεύουν προοδευτικά μέσα σε μια περίοδο ετών. Άλλου τύπου καταρράκτες κυρίως σε νεότερα άτομα ή σε διαβητικούς μπορεί να χειροτερεύουν μέσα σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα. Είναι αδύνατον να προβλεφθεί με ακρίβεια πόσο γρήγορα θα εξελιχτεί ο καταρράκτης σε ένα συγκεκριμένο άτομο.
Ποια είναι η θεραπεία του καταρράκτη;
Η μόνη γνωστή έως σήμερα θεραπεία στον καταρράκτη είναι η μικροχειρουργική αποκατάσταση της διαύγειας του φακού που μπορεί να συνδυασθεί με ταυτόχρονη διόρθωση των υπαρχόντων διαθλαστικών εκτροπών του οφθαλμού, δηλαδή της μυωπίας, της υπερμετρωπίας, του αστιγματισμού και της πρεσβυωπίας, ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες αποκατάστασης στο κάθε άτομο.
Υπάρχουν δηλαδή δύο εγχειρήσεις καταρράκτη;
α) η απλή επέμβαση όπου διορθώνεται το βασικό πρόβλημα της θόλωσης του φακού λόγω του καταρράκτη με έναν κοινό και απλό ενδοφακό και
β) η λεγόμενη εξατομικευμένη επέμβαση καταρράκτη που στοχεύει όχι μόνο στη διόρθωση του καταρράκτη αλλά και άλλων προβλημάτων του οφθαλμού όπως μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός, πρεσβυωπία, διπλωπία, προβλήματα της κόρης και της ίριδος του οφθαλμού, προβλήματα της ωχράς κηλίδος και του υαλώδους, όπου σχεδιάζεται μια εντελώς ειδική και εξατομικευμένη επέμβαση με τη χρήση ειδικής κατασκευής ενδοφακού.