Ο εγκέφαλος και τα μάτια συνεργάζονται για να παράγουν την όραση. Το μάτι εστιάζει το φως στο πίσω μέρος του οφθαλμού, γνωστό ως αμφιβληστροειδή. Στη συνέχεια τα κύτταρα του αμφιβληστροειδούς ενεργοποιούν νευρικά σήματα που ταξιδεύουν κατά μήκος των οπτικών νεύρων στον εγκέφαλο.
Αμβλυωπία είναι ο ιατρικός όρος που χρησιμοποιείται όταν η όραση ενός οφθαλμού μειώνεται επειδή αποτυγχάνει να συνεργαστεί σωστά με τον εγκέφαλο. Το ίδιο το μάτι φαίνεται φυσιολογικό, αλλά για διάφορους λόγους ο εγκέφαλος ευνοεί το άλλο μάτι. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται επίσης και τεμπέλικο μάτι.
Πόσο συνηθισμένη είναι η αμβλυωπία;
Η αμβλυωπία είναι το συνηθέστερο πρόβλημα όρασης σε παιδιά, που επηρεάζει περίπου 2 έως 3 στα 100 παιδιά. Αν δεν αντιμετωπιστεί με επιτυχία στην πρώιμη παιδική ηλικία, περίπου μέχρι τα 6 έως 7 έτη, η αμβλυωπία συνήθως επιμένει στην ενηλικίωση.
Τι προκαλεί αμβλυωπία;
Η αμβλυωπία μπορεί να προκύψει από οποιαδήποτε κατάσταση που εμποδίζει το μάτι από το να εστιάζει ευκρινώς. Αμβλυωπία μπορεί να προκληθεί από την κακή ευθυγράμμιση των δύο ματιών – μια κατάσταση που ονομάζεται στραβισμός. Με το στραβισμό, τα μάτια μπορεί να διασταυρώνονται (εσωτροπία) ή να αποκλίνουν (εξωτροπία).
Μια κοινή αιτία της αμβλυωπίας είναι όταν το ένα μάτι έχει μεγαλύτερο διαθλαστικό σφάλμα δηλαδή όταν έχει περισσότερη μυωπία, υπερμετρωπία ή αστιγματισμό από το άλλο.
Επίσης, οποιοδήποτε εμπόδιο στην όραση του ματιού (πτώση βλεφάρου, καταρράκτης κ.α.) μπορεί να προσκαλέσουν αμβλυωπία.
Πώς θεραπεύεται η αμβλυωπία στα παιδιά;
Η αμβλυωπία αντιμετωπίζεται υποχρεώνοντας το παιδί να χρησιμοποιεί το μάτι με την ασθενέστερη όραση:
Κάλυπτρο ματιού
Ένα αυτοκόλλητο κάλυμμα ματιού φοριέται πάνω από το ισχυρότερο μάτι για εβδομάδες έως μήνες. Αυτή η θεραπεία αναγκάζει το παιδί να χρησιμοποιήσει το αμβλυωπικό μάτι. Η κάλυψη διεγείρει την όραση στο ασθενέστερο μάτι και βοηθά τα μέρη του εγκεφάλου που εμπλέκονται στην όραση να αναπτυχθούν πληρέστερα. Το κάλυπτρο τύπου «πειρατή» δεν προτιμάται καθώς το παιδί μπορεί να κρυφοκοιτάξει και να μειωθεί η αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
Παλαιότερα, οι οφθαλμίατροι νόμιζαν ότι η θεραπεία της αμβλυωπίας δεν θα ωφελούσε τα μεγαλύτερα παιδιά. Ωστόσο, αποτελέσματα έρευνας έδειξαν ότι πολλά παιδιά ηλικίας από 7 έως 17 ετών επωφελήθηκαν από θεραπεία για αμβλυωπία, αν και όσο το νωρίτερο ξεκινήσει η θεραπεία τόσο το καλύτερο.
Μπορεί η αμβλυωπία να αντιμετωπιστεί σε ενήλικες;
Οι μελέτες είναι πολύ περιορισμένες αυτή τη στιγμή και οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν το ποσοστό επιτυχίας για τη θεραπεία της αμβλυωπίας σε ενήλικες. Κατά τα πρώτα επτά έως δέκα χρόνια ζωής, το οπτικό σύστημα αναπτύσσεται γρήγορα. Σημαντικές συνδέσεις μεταξύ του ματιού και του εγκεφάλου δημιουργούνται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ανάπτυξης. Οι επιστήμονες διερευνούν εάν η θεραπεία για την αμβλυωπία σε ενήλικες μπορεί να βελτιώσει την όρασή τους.