Η Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς είναι μία εκφυλιστική οφθαλμική νόσος και μία από τις κύριες αιτίες σοβαρής απώλειας της κεντρικής όρασης, σε ανθρώπους ηλικίας 60 ετών και άνω. Είναι μια πάθηση που μπορεί να επηρεάσει ή να καταστρέψει την πολύτιμη κεντρική όραση που απαιτείται για δραστηριότητες όπως η οδήγηση, το διάβασμα και η αναγνώριση προσώπων.
Με την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή είναι δυνατόν να επιβραδυνθεί η εξέλιξή της και να διατηρηθεί λειτουργική η κεντρική όραση. Υπάρχουν δύο τύποι Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς: Η ξηρή μορφή και η υγρή μορφή.
Ξηρή Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς
Στην ξηρή Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς η οποία αφορά το μεγάλύτερο ποσοστό (85%) των ασθενών, καταστρέφεται σταδιακά ο κεντρικός αμφιβληστροειδής, επηρεάζοντας την κεντρική όραση. Το πιο συχνό σύμπτωμα της ξηρής Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς είναι θολή και παραμορφωμένη όραση. Η πάθηση εξελίσσεται σχετικά αργά, αλλά μπορεί να μεταλλαχθεί σε μια πιο σοβαρή μορφή, την καλούμενη υγρή Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς.
Υγρή Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς
Στην υγρή Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς, η οποία αφορά περίπου το 15% του συνόλου των περιστατικών, μη φυσιολογικά αγγεία αναπτύσσονται κάτω από ή μέσα στον αμφιβληστροειδή. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε οίδημα, αιμορραγία και τελικά σχηματισμό ουλής και μόνιμης βλάβης. Η νόσος εξελίσσεται ταχύτερα απ’ ό,τι στην ξηρά μορφή και τείνει να οδηγήσει σε πιο σοβαρή απώλεια κεντρικής όρασης. Αν εντοπιστεί και αντιμετωπισθεί εγκαίρως, η θεραπεία μπορεί να μειώσει ή να καθυστερήσει την απώλεια της κεντρικής όρασης, μετατρέποντάς την σε ξηρή μορφή.
Ποιος κινδυνεύει;
Οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς είναι:
- Μεγάλη ηλικία – Περίπου το 25% των ανθρώπων ηλικίας άνω των 65 ετών έχουν Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς σε διάφορα στάδια.
- Φυλή: Η λευκή φυλή (Ινδοευρωπαϊκή) έχει μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου
- Το κάπνισμα
- Δίαιτα: Η διατροφή που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά καθυστερεί την εμφάνιση της νόσου (πχ. Μεσογειακή δίαιτα)
- Παχυσαρκία και μειωμένη κινητικότητα
- Καρδιοαγγειακά προβλήματα
- Διαβήτης
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Tα συμπτώματα Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς περιλαμβάνουν:
- Μειωμένη, θολή κεντρική όραση ή προοδευτική μείωση της οπτικής οξύτητας
- Κενό ή τυφλό σημείο στην κεντρική όραση (Κεντρικό Σκότωμα)
- Παραμόρφωση των αντικειμένων με ευθείες που γίνονται κυματιστές,σπάνε ή αποκτούν καμπύλες
- Τα χρώματα φαίνονται ξεπλυμένα και θαμπά (Απώλεια της αντίθεσης των χρωμάτων).
Εξετάσεις για διάγνωση της Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς
- ΟCT ωχράς:
Μας δείχνει τη διατομή της ωχράς με τις εκφυλίσεις και τυχόν παρουσία υγρού.
- OCT αγγειογραφία:
Μας δίνει την δυνατότητα να δούμε τα ανώμαλα αγγεία που αναπτύσσονται στη υγρά εκφύλιση της ωχράς και να προγραμματίσουμε την θεραπεία.
- Φλουοραγγειογραφία
Ειδική χρωστική χορηγείται ενδοφλεβίως και συγκεντρώνεται στα αγγεία του αμφιβληστροειδούς, απ’ όπου μία κάμερα λαμβάνει φωτογραφίες για εντοπισμό τυχόν αλλοιώσεων.
- Αγγειογραφία ινδοκυανίνης
Ειδική χρωστική χορηγείται ενδοφλεβίως και συγκεντρώνεται στις βαθύτερες στιβάδες του βυθού του ματιού, απ’ όπου λαμβάνονται σειρά φωτογραφιών της διασποράς της χρωστικής στον χοριοειδή.
Η φλουοροαγγειογραφία και η αγγειογραφία ινδοκυανίνης χρησιμoποιούνται πιο σπάνια και σε ειδικές περιπτώσεις όπου η OCT δεν μας παρέχει ικανο ποι ητικές πληροφορίες ή χρειάζεται προγραμματισμός ειδικών θεραπειών (φωτοδυναμική).
Η συνήθης θεραπεία της Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς είναι:
Θεραπεία με επαναληπτικές ενδοφθάλμιες ενέσεις φαρμάκου με αναστολείς του νεοαγγειακού ενδοθηλιακού παράγοντα (VEGF). Η θεραπεία εφαρμόζεται μόνη της ή σε συνδυασμό με άλλη θεραπεία.
Άλλες Θεραπείες:
Η φωτοδυναμική θεραπεία της Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς Σε αυτή τη διαδικασία, το φωτοενεργοποιούμενο φάρμακο εγχύεται ενδοφλεβίως στα μη φυσιολογικά αγγεία του οφθαλμού. Στη συνέχεια ενεργοποιείται από ένα μη θερμικό λέιζερ, που υποβοηθά στη θεραπεία της Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς και στην μείωση του κινδύνου για περαιτέρω απώλεια της όρασης. Χρησιμοποιείται σε επιλεγμένες περιπτώσεις.
Χειρουργική θεραπεία:
Υαλειδεκτομή προκειμένου να αφαιρεθούν αιμορραγίες κάτω από την ωχρά
Άλλες θεραπευτικές δυνατότητες περιλαμβάνουν:
- Αντιοξειδωτικά – Ο οφθαλμίατρός σας μπορεί να σας προτείνει να πάρετε πολυβιταμινούχα σκευάσματα σε καθημερινή βάση, ή σε κάποιες περιπτώσεις ειδικό πολυβιταμινούχο για την υγεία του οφθαλμού γενικότερα
- Αγγειοβελτιωτικά της μικροκυκλοφορίας
- Προσπάθεια χειρουργικής αποκατάστασης της ωχράς με ένθεση microchips
- Βλαστοκύτταρα: Μια ελπιδοφόρος θεραπεία υπό κλινική έρευνα
- Γονιδιακή θεραπεία για ανάπλαση ωχράς
ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Μπορώ να ελέγξω την όρασή μου;
Δεν υπάρχει υποκατάστατο για μια τακτική οφθαλμολογική επίσκεψη στον οφθαλμίατρό σας, αλλά υπάρχει τρόπος να ελέγχετε για οπτικά συμπτώματα στο σπίτι. Για να ελέγξετε την όρασή σας για Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς, χρησιμοποιήστε μία καρτέ λα με τετραγωνάκια, γνωστή ως πλέγμα Amsler. Ζητείστε από τον οφθαλμίατρό σας ένα πλέγμα Amsler για να ελέγχετε την όραση τακτικά μόνος σας. Εάν παρατηρήσετε αλλαγές, προγραμματίστε μια οφθαλμολογική εξέταση άμεσα.
Γιατί πρέπει να επισκεφτώ έναν οφθαλμίατρο;
Η συνεργασία σας με τον οφθαλμίατρο μπορεί να σας προστατεύσει από την απώλεια όρασης. Κάποιοι ασθενείς αγνοούν τα συμπτώματα γιατί τα θεωρούν φυσιολογικό μέρος της διαδικασίας της γήρανσης. Η συνήθης εξέταση μπορεί να εντοπίσει τα πρώτα σημάδια της Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς. Ένας οφθαλμίατρος μπορεί να καθορίσει τον κίνδυνο για ανάπτυξη της νόσου, να σας ενημερώσει αν έχετε ωχροπάθεια και να σας βοηθήσει με θεραπευτικές επιλογές. Έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να βοηθήσει να διατηρήσετε την όραση που έχετε.
Θυμηθείτε:
- Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς είναι ιδιαίτερα σημαντική.
- Η θεραπεία δεν μπορεί να επαναφέρει πάντα την όραση που έχει ήδη χαθεί, αλλά όσο συντομότερα και τακτικότερα θα κάνετε θεραπεία τόσο καλύτερα αποτελέσματα θα έχετε.
- Ο οφθαλμίατρός σας μπορεί να βοηθήσει.
Μπορώ να προλάβω την Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς;
Καθώς δεν υπάρχει πλήρης θεραπεία για την Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς, τα στοιχεία υποδεικνύουν ότι είναι πιθανόν να μειώσετε τον κίνδυνο ανάπτυξής της παίρνοντας απλά μέτρα προστασίας της υγείας σας.
- Προσέξτε γενικότερα την υγεία σας (υπέρταση-διαβήτης-υπερβολικό βάρος)
- Κάντε τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις. Έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς μπορεί να μειώσει ή να καθυστερήσει την απώλεια κεντρικής όρασης.
- Μην καπνίζετε.
- Να έχετε ισορροπημένη διατροφή, που περιλαμβάνει φρούτα και λαχανικά που είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά (π.χ. Βιταμίνη Α, C και Ε).
- Χρησιμοποιήστε γυαλιά ηλίου για να προστατεύσετε τα μάτια σας από την υπεριώδη ακτινοβολία
- Συζητήστε για πολυβιταμινούχα σκευάσματα με τον οφθαλμίατρό σας.
- Γυμνάζεστε τακτικά.
Τακτικές οφθαλμολογικές εξετάσεις μπορούν να διαγνώσουν την Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς έγκαιρα, έτσι ώστε να γίνουν θεραπευτικά βήματα για την διατήρηση της όρασης και την καθυστέρηση της εξέλιξής της.
Μπορεί να θεραπευτεί η Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς;
Η Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς προκαλεί σταδιακά μόνιμη απώλεια της κεντρικής όρασης. Οι υπάρχουσες θεραπείες δεν μπορούν πάντα να επαναφέρουν πλήρως την κεντρική όραση που έχει ήδη χαθεί, όμως μπορούν να την σταθεροποιήσουν, να επαναφέρουν μέρος της όρασης, αλλά και να καθυστερήσουν την απώλεια της κεντρικής όρασης, φθάνει να εφαρμόζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα.
Υπάρχουν τρόποι να βοηθηθούν ασθενείς σε τελικό στάδιο με απώλεια κεντρικής όρασης;
Βοηθήματα χαμηλής όρασης:
Υπάρχει ποικιλία βοηθημάτων χαμηλής όρασης, όπως ειδικά γυαλιά με τηλεσκοπικό σύστημα, μεγεθυντικοί φακοί, οθόνες υπολογιστών με ειδικά προγράμματα μεγέθυνσης κ.α.
Ενδοφακοί που χρησιμοποιούνται σε επεμβάσεις καταρράκτη:
α) απλοί ενδοφακοί που στόχο έχουν να κάνουν το μάτι μυωπικό και με τον τρόπο αυτό να προκαλέσουν μία μορφή μεγέθυνσης στα κοντινά αντικείμενα, στους ασθενείς με απώλεια κεντρικής όρασης
β) τηλεσκοπικοί ενδοφακοί
γ) επιπρόσθετοι ενδοφακοί σε ασθενή που έχει ήδη χειρουργηθεί για καταρράκτη με ένθεση κοινού ενδοφακού
Τι περιμένουμε για ασθενείς με Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς στο μέλλον;
Αν μείνει αδιάγνωστη και χωρίς θεραπεία, η Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς μπορεί να συνεχίσει να βλάπτει την όραση, οδηγώντας σε ακόμη μεγαλύτερη απώλεια κεντρικής όρασης. Η απώλεια κεντρικής όρασης μπορεί να γίνει σημαντική και τελικά να οδηγήσει στην νομικά οριζόμενη κεντρική τύφλωση.
Αν έχετε διαγνωστεί με Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς, μπορείτε ενδεχομένως να σταθεροποιήσετε και να διατηρήσετε την όρασή σας. Τα βοηθήματα χαμηλής όρασης, αλλά και η προσπάθεια για την προσαρμογή σας στην ελάττωση της κεντρικής όρασης, όσο και η εξάσκηση στην χρήση της περιφερικής όρασης για την εξυπηρέτησή σας, μπορεί να σας βοηθήσουν να διατηρήσετε ενεργό και ανεξάρτητο τρόπο ζωής, παρά τη δεδομένη αναπηρία.
Σήμερα όλοι οι επιστήμονες μπορούν να διαβεβαιώσουν ότι πλήρης τύφλωση δεν υπάρχει μετά από Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς αφού η περιφερική όραση, η όραση με την οποία βλέπουμε τον χώρο γύρω μας, παραμένει χρήσιμη και αξιοποιήσιμη για την εξυπηρέτησή μας εφ’ όρου ζωής.